22 lutego 2022 przez GoldBroker.pl
Stempel menniczy to jedno z najważniejszych narzędzi wykorzystywanych do produkcji monet. Czym się charakteryzuje? Jak rozpoznać stempel lustrzany i jakie inne rodzaje stempli wyróżniamy? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdziesz w tym artykule.
Produkcja monet obiegowych, bulionowych i kolekcjonerskich to proces wymagający precyzji oraz specjalistycznych narzędzi, które pozwalają na dokładne odwzorowanie projektu i uzyskanie powtarzalnych rezultatów. Głównym narzędziem służącym do bicia monet, ale również medali, jest stempel menniczy. To przyrząd, który jest umieszczany między prasą i metalowym krążkiem, a jego zadaniem jest wytłoczenie na surowcu określonych wzorów. Z reguły jednocześnie używane są dwa stemple – jeden tłoczy awers, a drugi rewers monety.
Czym charakteryzuje się stempel menniczy? To nic innego jak negatyw wzoru, który powinien pojawić się na monecie. Wypukłe elementy stempla po zetknięciu z metalowym krążkiem wybijają na nim wklęsłe wzory, a elementy wklęsłe są widoczne na monecie jako wypukłe. Stemple są tworzone na podstawie prototypu monety, zwanego patrycą. Ten element służy do wytłaczania wzorów na metalowych matrycach. Nimi z kolei wytłacza się pozytywowe wizerunki, a z nich stemple mennicze. Kolejny etap produkcji stempli to hartowanie, chromowanie oraz polerowanie.
Dawniej stemple tworzono przy wykorzystaniu gipsowych odlewów projektowanej monety. Przez lata wiele się jednak zmieniło – obecnie króluje nowoczesna technologia, np. projektowanie 3D. W procesie produkcji monet występuje wiele typów stempli, a do najpopularniejszych zaliczamy:
To przyrząd, za pomocą którego powstaje moneta z matowym rysunkiem na doskonale wypolerowanym, lustrzanym tle. Idealny kontrast wygląda bardzo ciekawie, jednak proces bicia monet jest czasochłonny. Stempel lustrzany bywa również nazywany „lustrzanką”, „stemplem polerowanym” i „połyskowym”, a w obcych językach jest określany jako Proof, Mirror Stamp czy PP.
W procesie produkcji stempel lustrzany podlega dodatkowej obróbce – między innymi ręcznemu polerowaniu, wielokrotnemu czyszczeniu i politurowaniu. Zdarza się też, że zostaje poddany działaniu kwasu. Gładkie, lustrzane pole można uzyskać poprzez kilkukrotne uderzanie stemplem przy dużym nacisku prasy. Do bicia monet kolekcjonerskich o dużej wartości służy zazwyczaj właśnie stempel lustrzany. A jak rozpoznać monetę produkowaną przy użyciu zwykłego stempla? Cechą charakterystyczną jest matowy rysunek i matowe tło – w ten sposób bije się monety obiegowe.
Ten rodzaj narzędzia służącego do bicia monet jest charakterystycznym dla amerykańskich numizmatów lub monet używanych we Francji przed wprowadzeniem euro. Charakteryzuje się nietypową orientacją rysunków awersu i rewersu – górna część rysunku rewersu styka się z dolną częścią awersu monety. Stempel odwrócony powoduje, że po spojrzeniu na rewers monety, widzimy rysunek przekręcony o 180 stopni w stosunku do awersu, czyli „do góry nogami”.
Do produkcji monet używa się również stempla głębokiego, który pozwala na uzyskanie bardzo wypukłego rysunku monety w porównaniu do jej tła. Taki efekt jest możliwy dzięki zastosowaniu znacznego nacisku prasy menniczej. Wyróżniamy również stemple płytkie, za pomocą których powstają monety z rysunkiem tylko nieznacznie wystającym ponad tło. Służą do bicia monet obiegowych.