Znalazłeś stary banknot i chcesz zorientować się, czy posiada on jakąś wartość? A może chcesz kupić swój pierwszy banknot kolekcjonerski? Ten poradnik jest dla Ciebie! Dowiedz się, jakie właściwości sprawiają, że dany banknot zyskuje na wartości. 

Wartość kolekcjonerską mogą posiadać następujące rodzaje banknotów: 

• Banknoty z dawnych lat – im starsze i rzadsze, tym większa może być ich wartość na rynku kolekcjonerskim ze względu na coraz mniejszą znajdującą się na nim liczbę egzemplarzy. 
• Banknoty o specyficznych cechach – w tym przypadku wartości kolekcjonerskiej nie ma sama data emisji, lecz specyficzne cechy danego banknotu. Może być to destrukt, czyli banknot, który powstał niezgodnie z projektem wskutek błędu powstałego w drukarni papierów wartościowych, charakterystyczny numer seryjny ( składający się z takich samych lub następujących po sobie cyfr), lub seria wskazująca na początek emisji lub limitowaną liczbę egzemplarzy. 
• Współczesne banknoty obiegowe o specyficznych cechach – również w przypadku współczesnych banknotów występują egzemplarze wspomnianych wyżej charakterystycznych cechach. Takie banknoty również mogą być poszukiwane przez kolekcjonerów i tym samym zyskiwać na wartości. 
• Banknoty kolekcjonerskie – są to banknoty z założenia emitowane w celach kolekcjonerskich. Najczęściej upamiętniają ważne wydarzenia lub postaci.  Jak pokazuje historia, takie banknoty najczęściej zwiększają swoją wartość już po emisji. Niektóre wolniej (np. banknot Jan Paweł II z 2006 roku, ze względu na dużą emisję wynoszącą 2 mln egzemplarzy), a niektóre znacznie szybciej (np. banknot “1050 rocznica Chrztu Polski” z 2016 roku).  

Co wpływa na wartość banknotu? 

Na wartość banknotu wpływa przede wszystkim wielkość nakładu. Im mniej banknotów na rynku, tym trudniej je kupić, a gdy popyt przewyższa podaż, sprzedający mogą wyceniać je znacznie drożej, a kupujący są w stanie zapłacić więcej. Ta sama zasada dotyczy też bardzo starych banknotów, których w obiegu jest mało, ponieważ wiele egzemplarzy nie przetrwało do dnia dzisiejszego. 

Przykładem, który dobrze obrazuje sytuację jest pierwszy polski banknot kolekcjonerski – “Jan Paweł II” z 2006 roku. Pierwszy tego typu banknot może sugerować, że jego wartość na rynku będzie bardzo wysoka. W rzeczywistości został on wyemitowany w bardzo dużym nakładzie (2 miliony sztuk), przez co wiele osób mogło go kupić, a jego obecna wartość jest na porównywalnym poziomie, jak w dniu emisji. 

Na rynku kolekcjonerskim znaczenie ma też numer seryjny banknotu. Niskie numery seryjne oznaczają, że są to banknoty wyprodukowane jako jedne z pierwszych, co znacznie zwiększa ich wartość. 

Kluczowe znaczenie ma również stan zachowania banknotów, który powinien być jak najlepszy. Do dokładnego określania stanu banknotów używa się specjalnej skali, o której pisaliśmy w artykule Co to jest stan zachowania banknotów i monet?. W przypadku wielu poszukiwanych banknotów najbardziej doceniany jest stan UNC (Uncirculated), którym określa się banknot w stanie idealnym, który nigdy nie trafił do obiegu. 

Jakie banknoty warto kolekcjonować? 

Popularnym polskim banknotem kolekcjonerskim jest banknot o wartości nominalnej 19 zł, który został wyemitowany w 2019 roku. Jego temat upamiętnia 100 lat działalności Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych. Nakład w tym przypadku wynosił zaledwie 55 000 sztuk, przez co cała emisja została wyprzedana już kilka godzin po rozpoczęciu sprzedaży. Znaczenie ma też bardzo nietypowy nominał banknotu. NBP banknot wycenił na 80 zł, natomiast kilka dni po emisji na aukcjach numizmatycznych można było kupić go w cenie od 500 zł do 1000 zł (charakterystyczne numery seryjne). 

Wśród aktualnych polskich banknotów obiegowych, kolekcjonerzy cenią sobie te, których numer seryjny rozpoczyna się od oznaczeń YA, ZA (serie limitowane). Wcześniej poszukiwane były też te o serii AA i AB (pierwsze serie drukowane w londyńskiej wytwórni De La Rue), ale w 2012 roku NBP wprowadził do obiegu zalegające serie AA, przez co w obiegu pojawiły się tysiące takich banknotów zmniejszając ich wartość kolekcjonerską. Wyjątkiem jest banknot serii AA o nominale 50 zł, który wciąż jest bardzo rzadko spotykany na rynku. 

Wielu kolekcjonerów poszukuje też banknotów, których numer seryjny zawiera określony układ cyfr. Są to np. numery radarowe, czyli takie, które brzmią tak samo czytane od przodu i od tyłu (np. 0109010). W 2019 roku we Wrocławiu banknot o nominale 500 zł z 1974 roku sprzedano za 220 000 zł. Na cenę przełożył się nie tylko wiek banknotu, ale też jego nakład – wydano go w tylko 500 egzemplarzach, a sprzedany banknot posiadał dodatkowo znak wodny, który drukowano tylko jeden raz dla całego zadrukowanego arkusza. Z kolei na świecie, prawdopodobnie najdroższym banknotem na świecie został banknot o nominale 1000 dolarów, który sprzedano za rekordową kwotę wynoszącą 3,3 mln dolarów. To banknot wyemitowany przez USA w 1890 roku. Popularność zdobył przez nominał napisany grubymi, zielonymi cyframi, które swoim wyglądem przypominają arbuza. Z tego powodu w środowisku kolekcjonerów zyskał nazwę “Grand Watermelon”.

Polecamy: